W dniu 20.10.2022r. nasi uczniowie uczestniczyli w interesującej prelekcji z Panem Stanisławem Rudkiem. Zapoczątkowała ona cykl spotkań będących częścią projektu, mającego na celu upamiętnienie jego stryja porucznika nawigatora Jana Rudka poprzez umieszczenie tablicy pamiątkowej na terenie Publicznej Szkoły Podstawowej im. Macieja Rataja w Płoszowie. Wydarzenie zostało zaplanowane na 8 maja 2023r. Poprzez kolejne działania będziemy pogłębiać wiedzę o lotniku i jego czynach oraz szerzyć ją wśród lokalnej społeczności.
BIOGRAFIA POR. NAW. JANA RUDKA
Jan Rudek urodził się 5 marca 1913 roku w Guławach - dziś Płoszów. Miał 6 rodzeństwa, żadne z nich dziś już nie żyje. Sam rodziny nie zdążył założyć.
W latach 1920 – 1924 uczęszczał do Szkoły Podstawowej w Płoszowie. Po skończeniu 4-ch klas, zdał egzamin do 8 – letniego gimnazjum, które ukończył w 1932 roku. Było to gimnazjum o profilu matematyczno – przyrodniczym.
30 stycznia 1933 roku został powołany do ochotniczej służby wojskowej, z przydziałem do 82 Syberyjskiego Pułku Piechoty, który stacjonował w Brześciu nad Bugiem do 1939 roku.
W okresie od 28 września 1933 roku do 28 marca 1934 roku uczył się w szkole podoficerskiej, a od 24 października 1935 roku do 10 marca 1936 roku ukończył dywizyjny kurs dla podoficerów. 1 kwietnia 1936 roku został awansowany do stopnia kaprala zawodowego.
W okresie od 24 października 1936 roku do 7 maja 1937 roku ukończył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy.
10 września 1937 roku zdał maturę przy komisji państwowej w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy.
W okresie od 28 września 1937 roku do 12 października 1938 roku uczył się w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, która kształciła kandydatów na oficerów wyłonionych, w drodze egzaminu konkursowego, spośród podoficerów służby czynnej. Znał język niemiecki w mowie i piśmie oraz język czeski w mowie
12 października 1938 roku został awansowany do stopnia plutonowego podchorążego.
W związku z likwidacją szkoły, podchorążych przeniesiono do Szkoły Podchorążych Piechoty Komorowo k. Ostrowi Mazowieckiej, gdzie kontynuował naukę do 30 sierpnia 1939 roku.
30 sierpnia 1939 roku otrzymał przydział do 53 pułku piechoty, oficjalnie 53 Pułk Strzelców Kresowych, który stacjonował w Stryju (obecnie Zachodnia Ukraina), w którym to pułku, plut. pchor. Jan RUDEK do 30 IX 1939 roku odbywał praktykę.
Z dokumentów wynika, że Jan Rudek po wybuchu wojny zajmował się organizowaniem obrony w rejonie Stryja, jak i samego Stryja. Odnotowane jest starcie z Niemcami, już podczas odwrotu ze Stryja, pod nowym dowódcą: ppłk Szelągiem, który dowodził improwizowanym pułkiem „Szeląg”, w okolicach m. Skole.
17 września 1939 roku, po agresji ZSRR na Polskę, Grupa Stryj a w jej składzie pułk „Szeląg”, w którym Jan Rudek pełnił służbę wojskową, otrzymał rozkaz odwrotu na Węgry
Dla plutonowego podchorążego Jana Rudka, Kampania Wrześniowa 1939, skończyła się 20 września 1939 na Węgrzech. Tego dnia żołnierze ppłk Szeląga na rozkaz władz węgierskich, ruszyli do obozu w Leva,
Plut. pchor. Jan Rudek 22 września 1939, trafił do węgierskiego obozu w m. LEVA dla polskich żołnierzy, internowanych na Węgrzech. Przebywał w tym obozie do 7 kwietnia 1940 i na podstawie rozkazu ppłk Szeląga [polskiego komendanta obozu], pełnił w nim funkcję zastępcy dowódcy plutonu.
1 maja 1940 roku przekroczył granicę węgiersko – jugosłowiańską w m. Barcs
Granicę francuską w Marsylii, przekroczył 12 maja 1940 roku i tego samego dnia trafił do leżącej w pobliżu Marsylii, wielkiej bazy armii francuskiej w Carpiagne.
20 maja 1940 plut. pchor. Jan Rudek, pisemnie poświadczył, że nie musi składać przysięgi wojskowej bo już to ma za sobą.
W kolejnych dokumentach Jan Rudek występuje już jako podporucznik. Okazało się, że marszałek Edward Rydz – Śmigły, rozkazem z 13 IX 1939, mianował wszystkich podchorążych drugiego rocznika Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie, na pierwszy stopień oficerski (podporucznika), ze starszeństwem od 1 IX 1939.
31 maja 1940 roku otrzymał legitymację służbową ze zdjęciem, wydaną przez Polskiego Ministra Spraw Wojskowych. Nosi w niej stopień / grade: SOUS – LIEUTENANT; przydział / affectation: ARMEE POLONAISE EN FRANCE
We Francji zdążył ukończyć kurs przeciwpancerny w Centrum Szkolenia Przeciwpancernego.
22 czerwca 1940 roku z portu Le Verdon, ewakuował się do Anglii i dnia 25 czerwca dopłynął do portu w Liverpoolu w Anglii. 20 VII 1940 został wcielony do Kanadyjskiej Brygady Strzelców. Z planów rekrutacji kanadyjskiej polonii zrezygnowano, i Brygada z Kanadyjskiej stała się Kadrowa, bo początkowo składała się tylko z oficerów.
Z książeczki uposażenia Jana Rudka, wydanej 10 stycznia 1941 roku, wynika, że otrzymał przydział służbowy do 12 Batalionu Strzelców 118 Oddziału 4 Brygady Kadrowej Strzelców. Do końca 1941 roku ukończył kursy: samochodowy, spadochronowy, strzelecki, warsztatowy, terenowy i łączności. Uzyskał angielskie prawo jazdy na pojazdy mechaniczne.
W styczniu 1942 roku dostał przeniesienie na kurs obserwatorów lotniczych.
We wrześniu 1942 roku ppor. Jan Rudek został przeniesiony do 3 Batalionu Spadochronowego, a w kilka dni później do Dowództwa 1 Brygady Spadochronowej, która to Brygada powstała w październiku 1941 roku z przemianowania 1 Brygady Kadrowej Strzelców..
W 1942 roku, począwszy od 11 styczna do 9 października, zaliczał szkolenie za szkoleniem, bez dnia przerwy, przenosząc się z jednego ośrodka do drugiego, m.in.: kurs teoretyczny w Ośrodku Szkolenia Przedwstępnego, kurs nawigacji w Szkole Nawigacji Powietrznej, kurs nawigacji lotniczej w Szkole Obserwatorów i Nawigatorów, kursy nawigacji w 18 i 25 Jednostkach Szkolenia Operacyjnego.
8. X. 1942 roku służąc dalej w Brygadzie, został przeniesiony do Korpusu Oficerów Lotnictwa, na podstawie rozkazu naczelnego Wodza z dnia 7 października 1942 roku. 17. XI. 1942 roku dostał uprawnienia nawigatora i prawo do noszenia odznaki.. 1 marca 1943r. awansowany do stopnia porucznika.
Z bazy 25 Jednostki Szkolenia Operacyjnego (25 OTU), 14 marca 1943 roku został przeniesiony do 300 Dywizjonu Bombowego im. Ziemi Mazowieckiej w Hemswell.
W nocy 8/9 kwietnia 1943 roku z lotniska HEMSWELL w Anglii, wystartował bombowiec Vickers „Wellington”Mk X nr HE148, ze składu 300 Dywizjonu Bombowego, z załogą na pokładzie:
-
por. pil. Stefan Tomicki – dowódca załogi, pilot
-
por. naw. Jan Rudek – nawigator
-
kpr. pil. Stanisław Ślusarski – pilot
-
kpr. strz. Stanisław Stępień – strzelec pokładowy
-
kpr. bomb. Tadeusz Władysław Kniażycki – bombardier
-
kpr. strz. Władysław Marczuk – radiotelegrafista
Załoga otrzymała rozkaz zbombardowania celów w mieście DUISBURG w Niemczech. Nie jest dotąd jasne, czy w trakcie lotu nad Duisburg, czy w drodze powrotnej, samolot został zestrzelony przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą nad Morzem Północnym, u brzegów Holandii. Zginęła cała załoga Ciała czterech członków załogi zostały wyłowione z morza i pochowane na cmentarzu w Bergen. Zidentyfikowano trzy ciała, jednego ciała nie udało się zidentyfikować. Na cmentarzu w Bergen spoczywają:
1. por. naw. Jan Rudek
2. kpr. pil. Stanisław Ślusarski
3. kpr. strz. Stanisław Stępień
4. NN – stopień RAF: Sgt / polski stopień: kapral
Ciała dwóch lotników wyłowiono w lipcu 1943 u brzegu zachodnio-fryzyjskiej wyspy Ameland i pochowano jako NN na miejscowym cmentarzu. Niewykluczone, że to ciała por. pil. Stefana Tomickiego i jednego z kaprali z załogi (Kniażyckiego lub Marczuka).
Jan Rudek został odznaczony brytyjskim „Zaszczytnym Medalem Lotniczym” po raz pierwszy.
Por. naw. Jan Rudek upamiętniony jest w Wielkiej Brytanii i w Polsce. W Wielkiej Brytanii jego nazwisko uwiecznione jest na cokole „Pomnika Lotników Polskich” w Wielkiej Brytanii, zachodnie przedmieście Londynu. Pomnik został odsłonięty w dniu 2 listopada 1948 roku, poddany remontowi w 1996 roku. Aktualnie na cokole uwiecznionych jest ponad 1900 nazwisk lotników polskich.
W Warszawie na Polach Mokotowskich, 27 sierpnia 2003 roku został odsłonięty Pomnik „Poległym Lotnikom w II Wojnie Światowej 1939 – 1945”. Na pomniku uwiecznionych jest ponad 2000 nazwisk lotników poległych w czasie II wojny światowej.
Jan Rudek upamiętniony jest również w literaturze historycznej poświęconej II wojnie światowej.
1.Olgierd CUMFT, Hubert Kazimierz KUJAWA „Księga Lotników Polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939 – 1946”.
2. „Niebieska Eskadra” strona internetowa poświęcona polskim lotnikom.
3. „Lista Krzystka” – zawiera internetowe informacje o 17138 lotnikach Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii w latach 1940 – 1947.
Rada Gminy Radomsko Uchwałą z dnia 30 września 2021 r. pozytywnie rozpatrzyła petycję krewnego dotyczącą upamiętnienia poległego lotnika, uwzględniając jego zasługi i bohaterską śmierć.
